घरैपिच्छे बाबियो मागिन्थ्यो, बाबियो दिन नसक्नेले श्रम वा नगद नै दिन्थे, राति फराकिला आँगन वा चाैरमा समुहमा नै बाबियोको लठारो (पिङ) कसिन्थ्यो । प्रविधिमा युवापुस्ता रमाउन थालेपछि पिङ खेल्ने र चंगा उडाउने क्रम घटेको छ । 

स–साना उमेरका केटाकेटीहरु दिनभर जसो पिङमै झुम्मिने गर्दछन् । पिङ खेल्ने भनेपछि त केटाकेटीहरु हुरुक्कै हुन्छन् । गाउँघरमा हालिने लिङेपिङ र रोटेपिङमा मच्चिन पाउँदाको आनन्द नै बेग्लै हुन्छ । बुढाबुढीहरु पनि वर्षमा एकपटक त धर्ती छोड्नुपर्छ भन्दै पिङ खेल्छन् । सबै उमेर समूहका लागि पिङ मनोरञ्जनको एउटा महत्वपूर्ण साधन हो ।

दशैँ तिहारमा पिङ खेल्नु अनिवार्य जस्तै मानिने भए पनि पछिल्लो समय यसप्रतिको आकर्षण घट्दै गएको छ । शहरमा मात्रै होइन, गाउँमा समेत पिङ हाल्ने र खेल्ने चलन कम भएको छ । चोक चोकमा हालिने लिङ्गे पिङ र रोटे पिङ हराउँदै जान थालेका छन् । परम्परागत ज्ञान, सिप र प्रविधिमा आधारित रहेर बनाइने लिङ्गे पिङ र रोटे पिङको सिप नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरण हुन नसक्दा पनि लोप हुने अवस्थामा पुगेको हो ।

घरैपिच्छे बाबियो मागिन्थ्यो, बाबियो दिन नसक्नेले श्रम वा नगद नै दिन्थे, राति फराकिला आँगन वा चाैरमा समुहमा नै बाबियोको लठारो (पिङ) कसिन्थ्यो । प्रविधिमा युवापुस्ता रमाउन थालेपछि पिङ खेल्ने र चंगा उडाउने क्रम घटेको छ । शहरमा मात्रै होइन, गाउँमा समेत पिङको रौनक देखिँदैन अचेल । टोलै पिच्छे पैसा उठाएर बाँस, सालको लिङगो गाडेर, डोरी बाटेर दशैंदेखि तिहारसम्म सार्वजनिक स्थानमा पिङ बनाउने टोल–टोलमा लहर नै चल्ने गर्थ्यो । लिङ्गे पिङ र रोटे पिङहरु थुप्रै हालिन्थ्यो, जता गए पनि पिङ खेल्न पाइने ।

पछिल्लो समय बढ्दो आधुनिकताको प्रभावका कारण मेला महोत्सवहरुमा समेत विद्युतबाट चल्ने पिङ खेलिने हुँदा युवा पुस्तामा परम्परागत पिङ खेल्ने त्यति चाहना देखिँदैन । अर्कोतर्फ घण्टौँसम्म सामाजिक सञ्जालहरुमा व्यस्त हुने अहिलेका युवापुस्ताहरुले पिङ खेल्ने फुर्सद पनि पाउँदैनन् ।

दशैँका समयमा पिङ खेल्नु, चंगा उडाउनु, ज्येष्ठ नागरिककको गफ सुन्नुलाइ कुनै समय अनिवार्य जस्तै मानिन्थ्यो । तर प्रविधिमा युवापुस्ता रमाउन थालेपछि पिङ खेल्ने र चंगा उडाउने क्रम घटेको छ । शहरमा मात्रै होइन, गाउँमा समेत पिङको रौनक देखिँदैन अचेल ।

दशैँ शुरु हुन थालेपछि गाउँका सबै युवा र वृद्ध जुटेर पिङ हाल्ने संस्कृति हराएको मात्रै छैन् शहरमा त हालिएका पिङमा खेल्न आउने पनि छैनन् ।

रोटे पिङ, चर्खे पिङ, लिङ्गे पिङ, जाँते पिङ खेल्ने परम्परा हराउँदै जाँदा नेपालीपनको मौलिक संस्कृति पनि लोप हुँदै गएको छ । कला, संस्कृति संरक्षण र संम्वद्र्धनका लागि राज्यले नागरिकलाई झक्झकाउनु पर्ने देखिन्छ ।

युवा पुस्तामा बाबियो बाटेर लठारो (डोरी) बुन्ने सीप नहुनु, बाबियो काट्न युवाहरुले झन्झट मान्नु र गाँउघरका युवा जति वैदेशिक रोजगारीमा गएका करण लिङ्गे पिङ खेल्ने चलन विस्तारै हराउन थालेको छ । अझ पछिल्लो पुस्तामा बढेको सामाजिक सञ्जाल र इन्टरनेज प्रयोगको बानीले दशैंमा खेलिने पिङतर्फ ध्यान नगएको प्रष्टै छ ।

लट्ठे वा लिङ्गे पिङ

बलियो र दह्रो चार वटा बाँस काटेर ल्याई खाँबा बनाएर त्यसलाई गाडेपछि लिङ्गे पिङ बन्छ । गाउँघरमा बाँस किनेर वा मागेर लिङ्गा बनाइ पिङ हाल्ने चलन छ ।

पिङ खेल्नका लागि वनजंगल र भिरपाखामा पुगेर बाबियो काट्नुपर्ने हुन्छ । काटेर ल्याएको बाबियो छिटेर घाममा सुकाइ पानीमा भिजाएर डोरी (लठाे) बाटेपछि बाँस गाडेर तेर्सो पारेर बनाएको गरालोमा बाँधेर लिङ्गे पिङ बनाइन्छ । अचेल बाबियोको झन्झट नगर्ने चलन बढ्दै जाँदा दोकानबाट तयारी पिङ खरिद गरि लिङ्गोमा बाँध्ने क्रम बढेको पाइन्छ । 

रोटे पिङ 

दुईवटा बलिया खाँबामा हालिएको बलामा मानिस बस्ने बारसहितको फलैँचा हुन्छ । त्यही फलैँचामा बस्नेहरुलाई तलबाट अरुले फनफनी घुमाइदिएर मच्चिने तथा खेलिने पिङ नै रोटे पिङ हो । यसलाई अर्को नाम चमच्चाको नामले पनि चिनिन्छ भने चर्खे पिङ र रोहोटे पिङ समेत भन्ने गरिन्छ ।

रोटे पिङका लागि प्रशस्तै काठको आवश्यकता पर्दछ । रोटे पिङ हाल्न ठूल्ठूला र बलिया दुईवटा खाँबा चाहिन्छ । त्यस्तै काठको झ्याल, बस्नलाई पाटी, आग्लो, साइडमा डण्डी लगायत काठको सहायतामा रोटेपिङ बन्छ । रोटे पिङमा एक पटकमा चार जनासम्म खेल्न मिल्छ । यो बनाउन धेरै समय लाग्ने र झण्झटिलो हुने भए पनि लिङे पिङभन्दा यो पिङ खेल्दा बढी रमाइलो र आनन्दको अनुभूति गर्न पाइन्छ ।

पिर्के पिङ

पिर्के पिङलाई अर्को भाषामा रंगते पिङ पनि भनिन्छ । एक प्रकारको नेपाली चलन चल्तिमा रहेको संस्कृति हो भने एक किसिमको मनोरञ्जनको समेत साधन हो । पिर्के पिङ विशेषगरि दशै, तिहारमा बनाइने गरिन्छ।

तपाँइलाई अन्य पिङहरूको नाम थाहा छ भने कृपया कमेन्ट गरिदिनुहोला ।