पढ्न लाग्ने समय : 2 मिनेट
गैंडा संरक्षणको लागि भन्दै प्रकृतिको लागि विश्वव्यापी कोष डब्लूडब्लूएफ ले सन् २०१० देखि सेप्टेम्बर २२ दिन विश्व गैंडा दिवस मनाउने निर्णय गरेको हो । अहिले विश्वमा कालो, सेतो, एक सिंगे, सुमात्रान र जाभा गरी पाँच प्रकारका गैंडा छन् ।
गैंडा गणना २०७७ अनुसार चितवनमा गैंडाको संख्या ६ सय ९४, शुक्लाफाँटामा १७ वटा, बर्दियामा ३८ वटा र पर्सामा ३ वटा गैंडा रहेका छन् । गैंडा गणना प्रतिवेदन अनुसार नेपालमा एकसिंगे गैंडाको संख्या बढेको छ । चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जसहित गैंडा पाइने देशका विभिन्न निकुञ्ज तथा आरक्षमा ६ वर्षपछि भएको गणनामा संख्या ७ सय ५२ पुगेको हो । सन् २०१५ को गणनामा नेपालमा ६ सय ४५ वटा गैंडा थिए ।
नेपालमा सन् २०१५ अघि सन् १९९४, २०००, २००५ र २०११ मा अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थाहरूको सहयोगमा गैंडाको गणना गरिएको थियो। नेपाल सरकारकै खर्चमा पहिलोपटक गत चैत्र महिनामा गैंडाको गणना भएको हो ।
चितवन निकुञ्जका अनुसार नेपालमा सन् १९५० को दशकमा ८ सय वटा गैंडा थिए। सन् १९६० को दशकमा पुग्दा यो संख्या घटेर १०० मात्रै पुग्यो। सन् १९७३ मा नेपाल सरकारले गैंडा संरक्षणलाई प्राथमिकतामा राखेर चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज स्थापना गरेको थियो।
माओवादीको जनयुद्धताका देशको ध्यान त्यसतर्फ मोडिँदा चितवन निकुञ्जमा चोरी शिकारी मौलाएको थियो। पछिल्ला दिनमा योक्रममा कमी आए पनि प्राकृतिक कारणले गैंडा मर्ने क्रम भने बढेर गएको छ।
नेपालमा भेटिएका गैंडामध्ये १४६ वटा भाले र १९८ वटा पोथी छन्। ४०८ वटाको लिंग पहिचान नभएको चितवन निकुञ्जको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । यसपटक भेटिएका गैंडामा ५२० वटा वयस्क, ९६ वटा अर्ध वयस्क र १३६ वटा केटाकेटी रहेका छन् ।