नेपालमा वस्तु तथा सेवाको गुणस्तरलाई नियमन गर्न औद्योगिक उत्पादनको गुणस्तर सुधार र परिमाणात्मक वृद्धिको उद्देश्यले वि.सं. २०३३ सालमा गुणस्तर निर्धारण समितिको गठन भएको थियो । र, पछिल्लो पटक २०४४ सालदेखि गुणस्तरको नियमन गर्न गुणस्तर तथा नापतौल विभाग स्थापना भयो । अहिले यो विभागले उपभोक्ताहित संरक्षणका क्षेत्रमा मद्दत पुर्याउनुका साथै स्तरीय नापतौलको भूमिका निर्वाह गर्दै आएको छ ।
नेपालका सन्दर्भमा गुणस्तर तथा नापतौल विभाग भए पनि यसले आवश्यक मात्रामा निगरानी, खबरदारी र कारबाही गर्न नसकेको उपभोक्ताको गुनासो छ । बजारमा गुणस्तरहीन सामानहरू उत्पादन र बिक्री गर्नेहरूलाई कानूनी दायरामा ल्याउन यस विभागले सकिरहेको छैन । पर्याप्त जनशक्तिको अभावमा यस्तो हुन गएको विभागले बताए पनि सर्वसाधारणले चित्त बुझाउन सकेका छैनन् । बजारमा मनलाग्दो गर्नेहरूको मनोबल बढ्दै गएको छ । यसको मार सर्वसाधारण उपभोक्ताले भोग्न परिरहेको छ । अधिकांश उपभोक्तालाई गुणस्तरका सम्बन्धमा ज्ञान नै छैन । भएकाहरूले पनि अरूलाई ज्ञान बाँड्न सकिरहेका छैनन् । यही कारणले गुणस्तर दिवस मनाएर जनचेतना अभिवृद्धि गर्न थालिएको हो ।
बजार यति अस्वस्थ प्रतिस्पर्धाबाट गुज्रिरहेको छ कि प्रायः उपभोक्ताको हितप्रति पटक्कै ध्यान छैन । त्यहाँ नाफा र नोक्सानको मात्र हिसाब किताब छ । उपभोक्ताको स्वास्थ्यप्रति पनि कुनै मलतब छैन । सामान बिक्री गर्न र नाफा कमाउन पाए हुन्थ्यो भन्ने ध्याउन्नमा उद्योगी व्यवसायी देखिन्छन् । यद्यपि सोलो डोलोमा सबैलाई भन्न खोजिएको होइन, प्रवृत्ति त्यस्तो देखिन्छ । यो प्रवृत्तिगत कुरा हो ।
अर्काेतर्फ सरकारको अनुगमन गर्ने निकाय चुस्त छैन । चाडबाड आउँदा कही कतै अनुगमन गरेजस्तो गरे पनि त्यो झारा टराईको अवस्थामा हुन्छ । बजारमा गुणस्तरहीन, अखाद्य र विषादियुक्त खाद्यान्न भेटिदा समेत सरकारले प्रभावकारी नियन्त्रण र नियमन गर्न नसकेको भन्दै उपभोक्ताहित संरक्षणकर्मीहरूले गुनासो गर्दै आइरहेका छन् । कारबाही प्रक्रिया अगाडि बढाइहाले पनि प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयन र जवाफदेहिताको अभाव छ । कम्तीमा विश्व गुणस्तर दिवसले गलत गर्नेलाई कारबाही र राम्रो काम गर्नेलाई प्रोत्साहन गर्ने आत्मबल प्रदान गर्न सक्यो भने दिवसको महत्व झन बढेर जानेछ ।

#worldstandardsday